KAPÍTULU II
APLIKASAUN PROGRAMA
IHA FATIN
ESTÁJIU
A. Treinamentu
Tema:
Aos Pontos Focais de Finanças e Logística do MSS
Nacionais, Regionais, Distritais e Institucionais sobre Procedimenetos Gerais
em Plano de Execução Orçamento Geral do MSS de 2013
Objetivu Treinamentu
Partisipantes
sira hetan Koñesimentu kona ba Prosedimentu no regras iha Planu Ezekusaun
Orsamentu Jeral do Estado ba tinan 2013
B. Içar
Bandeira Nacional
Iha
Ministério da Solidariedade Social (MSS) Nacional Dili, kada fulan ida dala ida
sempre hasa’é Bandeira Nacional no baibain monu iha loron Segunda feira iha
semana primeiru.
Iha
Programa Içar Bandeira Nacional ne’e iha mos minutu silênsio hodi hanoin hikas
no fó hondra ba Heróis sira ne’ebé fó sira nia aan no fakar ran hodi liberta
rai doben ida ne’e.
C. Limpeza
Iha
Ministério da Solidariedade Social (MSS) Nacional Dili iha mos programa Limpeza,
kada fulan ida dala ida, no baibain monu iha loron Sexta feira iha semana
primeiru.
Iha
programa ne’e funsionario hotu-hotu sei hala’ó limpeza molok atu hala’ó sira
nia servisu iha ida-idak ninia Direcção.
D. Foto
Kopy
Foto Kopy
hanesan mesin Elektrónika ida ne’ebé ajuda ita atu Kopy Dokumentus ne’ebé mak
ita Presiza, atu halo ba tahan rua ka liu, tuir ita nia presiza.
Lala’ók atu
Foto Kopy mak hanesan tuir mai ne’e:
1.
Halakan
Power no Loke Kopy
2.
Hili
Energy Save
3.
Hili
modelu Papel iha Tospeck Kopy
4.
Iha
Opsaun rua (2) Papel Doubel (Double) ho Papel Normal
5.
Sé
ita hili Papel Doubel Kopy ne’e sei bolak balik
6.
Sé
ita hili Papel Normal, maka Kopy ne’e sei sai oin deit ka sorin deit
7.
Tuir
mai hili ka Klik Start
E. Hamosu (tampilkan) fila fali file ne’ebé mak
di hidden oleh Virus
Lala’ók atu
tampil fila fali file ne’ebé mak di hidden oleh Virus mak hanesan tuir mai;
1.
Loke
Run ka tekan síbolu (Windows + R) iha Keyboard
2.
Tampil
kotak dialog Run ketik CMD ka bele mos ketik Command Prompt,
3.
Klik
Ok ka bele mos tekan tombol Enter
4.
Mosu
janela Command Prompt
5.
Ketik
Drive ne’ebé mak ita nia file rai ba, Ezemplu iha Drive F, entaun ketik F:
depois tekan Enter
6.
Sei
mosu Drive ne’ebé mak ita ketik ona
7.
Ketik
attrib –s –h /s /d depois tekan tombol Enter,
8.
Hein
prosessu to’o ita nia File mosu fila fali
F. Sharing
File
Ø
Wireless
Ho
fasilidade Wifi, ita bele transfer Data husi Laptop ida ba Laptop seluk ho
fasil no lalais, liu husi ne’e iha kelebihan husi fasilidades seluk, hanesan;
·
Ita
la Presiza Média hanesan FlashDisk
·
Kopy
File ho lalais, konforme Software Kopy ne’e
·
Prosessu
Kopy dala ida deit, diretamente husi Laptop ba Laptop, la presiza liu husi
FlashDisk
·
Bele
Kopy File ho kapasidade bo’ot, Decíma Giga Byte
Tuir
mai lala’ók atu transfer File husi Komputador no ba Komputador uzaWifi;
Antes atu Sharing
Data, ba dala uluk ita tengki hatene ita nia Ip Address.
Lala’ók
atu haree ita nia Ip Address mak hanesan tuir mai ne’e:
1.
Loke
Command Prompt, Klik Run ka tekan síbolu (Windows+R) iha Keyboard
2.
Depois
mosu kotak dialog Run no ketik CMD ka bele mos ketik Command Prompt
3.
Klik
Ok
4.
Mosu
kotak dialog CMD ka Command Prompt
5.
Ketik
ipconfig
depois tekan Enter
Ø Sharing
File Uza Wireless
Ba File ne’ebé mak atu
transfer, File ne’e tengki hatama iha Folder ida nia laran, Depois;
1.
Klik
tombol Mouse sorin los
2.
Hili
Properties
3.
Hili
Tab Sharing
4.
Hili
Advanced Sharing
5.
Klik
Yes
6.
Aktivu
sinál ceklis iha Share this Folder
7.
Klik
Permissions
8.
Klik
full Control
9.
KLik
Ok
10.
Klik
Ok
11.
Klik
Close
Ø Sharing
Printer Uza Wireless
Sharing
Printer katak ita atu uza entre komputador rua ka liu ho Printer ida, Ezemplu
ita iha Komputador 10 (sanulu), ita la presiza atu uza Printer 10 (sanulu)
maibé, ita só uza Printer ida deit.
Lala’ók
atu Sharing Printer mak hanesan:
1.
Loke
Run ka tekan Síbolu (Windows+R) iha Keyboard
2.
Mosu
janela Run
3.
Hatama
númeru ip husi Komputador Server
4.
Klik
Ok
5.
Depois
loke file ne’ebé mak ita hakarak atu Print
6.
Klik
file ka Office Button
7.
Klik
Print
8.
Mosu
janela Print
9.
HIli
naran Printer ne’ebé mak ita uza
10.
Depois
Klik Print
11.
Maka
Prosessu Print sei la’ó
Ø Share
file Map Network Drive liu husi Wireless
Lala’ók
atu Share Data Liu husi Map Network Drive Mak hanesan tuir mai:
1.
Loke
Icon My Computer
2.
Hili
Map Network Drive
3.
Mosu
janela Map Network Drive
4.
Klik
Browse
5.
Mosu
janela Browse for Folder
6.
Hili
naran husi komputador ne’ebé mak atu Sharing, Ezemplu; 1-HP
7.
Tuir
mai hili Folder ne’ebé mak atu Share
8.
Klik
Ok
9.
Klik
Finish
Ø Sharing
Remote Desktop Connection
Remote Desktop
Connection ita uza atu mengedalikan ema seluk nia Desktop ne’ebé mak iha
ligasaun iha jarinan ida.
Molok ita atu Sharing Remote
Desktop Connection lala’ók primeiru mak ita tengki halo Remote Setting, lala’ók
halo Remote setting mak hanesan tuir mai;
1.
Klik
tombol Mouse sorin los iha icon My Computer
2.
Klik
Propertis
3.
Hli
Remote Setting
4.
Hili
Remote
5.
Hili
Allow Connection from Computers running version of Remote Desktop (less secure)
6.
Klik
Ok
7.
Tutup
(taka) janela Remote Setting
Tuir
mai maka ita foin bele Sharing Remote Desktop Connection.
Lala’ók
Sharing Remote Desktop Connection
a.
Klik
Start
b.
All
Program
c.
Accessories
d.
Remote
Desktop Connection
e.
Hatama
númeru ip husi Komputador ne’ebé maka atu Sharing
f.
Kliik
Connect
g.
Mosu
tan janela ida, hatama UserName ho Pasword
h.
Klik
ok
i.
Mosu
kotak dialog ida no Klik Yes
G. Teória
Kona Ba Oinsá Atu Bolu Fali Dokumentus Ne’bé Mak Lakon Tiha Ona Ka Delete Tiha
Ona husi Recycle Bin (Delete Permanente)
Lala’ók atu bolu fila
fali File ne’ebé mak hamoos (Delete) tiha ona husi Recycle Bin Uza Sofware
Recuva.
Karik dala ruma ita la
finje atu hamoos (Delete) File ou finje maibé iha tempu ida ita Presiza fila
fali File ne’e.
Recycle Bin bersifat
Provizoriu, signifika katak File ne’ebe mak ita hamoos (Delete) tiha ona husi
My Computer bele bolu fila fali mai, maibé oinsá, karik File ne’ebé iha Recycle
Bin nia laran ita hamoos (Delete) tiha ona? Ka hamoos (Delete) Permanente?
Karik sei bele bolu fila fali hanesan semula?
Resposta:
Sim, sei bele, Ita bele bolu fila fali ho Aplikasaun
Recuva
Tuir mai Lala’ók atu bolu fila fali File ne’ebé mak
hamoos (Delete) tiha ona husi Recycle Bin:
1.
Download
Sftware Recuva
2.
Install
Recuva to’ó hotu
3.
Loke
ou Jalankan Recuva
4.
Hili Drive ou fatin uluk
File ne’e rai ba, Ezemplu; Drive D, Depois Klik Scan
5. Karik iha Data
/ File ne’ebé Delete ona maka sei mosu File sira ne’e nia naran
6. Tau marka ka sinál iha File ne’ebé mak ita hakarak atu
bolu fila fali
7. Depois Klik Recover
8. Maka Data
ne’ebé maka Delete tiha ona husi Recycle Bin sei fila fali ba Drive ou fatin
ne’ebé uluk ita simpan ita nia file
9. Finish / Hotu
H. Software
Software
mak hanesan Programasaun de Komputador ne’ebé ita utiliza hodi halo ita nia
servisu.
Ø
Install Microsoft Windows Xp
Lala’ók
instalasaun Microsoft Windows Xp mak hanesan tuir mai ne’e;
1.
Primeiru
vez ita tengki atur Bios atu nune’e prioridade Booting hahu hhusi CD ka DVD
ROM,
Lala’ó’
a.
Tama
ba System Bios ho lala’ók restart Komputador depois tekan-tekan Del, ou F1, ou
bele mos F2. Hili menu Advanced settings depois buka “Boot Priority”
b.
Rubah
pengaturan atu nune’e CD-ROM sai urutan primeiru no HDD (Harddisk) sai second
priority
c.
Tekan
F10 hodi save setting Bios ne’ebé ita setting tiha ona
2.
Depois
Otomatikamente Komputador sei Restart, hein oitaon to’o mosu janela “Press Any
Key to Boot From CD”
3.
Tekan
“ENTER” ka naran tombol ida maka prosessu instalasaun sei mengecek Hardware iha
ita bo’ot nia Komputador, depois sei mosu “Windows SetUp”
4.
Depois
file-file iha CD sei load ba iha Komputador, depois sei mosu “Welcome to
SetUp”
5.
Tekan
“ENTER” atu install Windows Xp, “R” atu repair Windows ne’ebé ita pernah install tiha ona, “F3” atu sai
husi Prosessu instalasaun, depois sei mosu (End User License Agreement”
6.
Tekan
“F8” depois prosessu instalasaun sei buka no lé ita nia Partisi Harddisk, karik
ita nia Harddisk ita seidauk pernah partisi maka sei mosu Drive C: deit sé ita
bo’ot pernah Partisi tiha ona ita bo’ot nia Harddisk maka ita bo’ot nia Partisi
Harddisk sei mosu hotu,
7.
Tekan
“ENTER” langsung install Windows, “C” atu fahe ita nia Partisi Harddisk
kapasidade Harddisk tuir ita nia presiza ho unidade MB, tuir mai sé ita hakarak
halo Partisi tekan tombnol “C” maka sei mosu Dezeñu hanesan tuir mai
8.
Depois
hakerek ka ketik kapasidade Harddisk ne’ebé ita atu halo, Ezemplu; ita nia Harddisk
ho Kapasidade 80 GB, no ita hakarak atu fahe ba rua maka ita tengki hakerek
40000 tamba unidade Partisi MB,
Lisaun; 1 GB = 1000 MB
9.
Tekan
“ENTER”
10. Depois
hili “Format the Partition Using the NTFS System (Quick)” ou “Format the
Partition Using the NTFS File System (Quick)”depois “ENTER”
11. Depois
hatudu Pointer ba Pozisaun “Unpartitioned Space” depois tekan “C” maka sei mosu
hanesan Dezeñu sebelumnya iha Dezeñu ne’ebé mak mosu hanesan Dezeñu sebelumnya
hatudu sisa Partisi ne’ebé ita fahe ona, karik ita hakarak atu fahe Partisi rua
deit maka ita langsung tekan tombol “ENTER” maibé sé ita hakarak atu Partisi
tan maka lala’ók hanesan ho iha leten, ita só fahe tan deit sisa Partisi ne’ebé
mak iha, depois de Partisi hotu bainhira ita tekan tombol”ENTER” hanesan
explika ona iha leten maka sei mosu dezeñu hanesan iha leten depois de ne’e
hatudu Pointer iha pozisaun C: Partition1 [New Raw], maibé baibain aktivu tiha
ona iha pozisaun refere tekan tombol “ENTER” atu kontinua Prosessu instalasaun
Windows, maka sei mosu prosessu Format
Prosessu Format Hardisk Drive C:
5.
Depois
de prosessu Format hotu, Windows sei menyalin File ba prosessu instalasaun,
hanesan Dezeñu tuir mai
Prosessu Copy husi CD Master ba Harddisk
6.
Depois
de prosessu penyalinan hotu, Otomátikamente Komputador sei restart hanesan
Dezeñu iha kraik iha prosessu ne’e atu halais prosessu restar maka ita bele
langsung tekan tombol “ENTER”
Restart Komputer
7.
Depois
de ne’e sei mosu loading Windows ka Logo Windows XP hanesan Dezeñu tuir mai
Logo
Windows XP
8.
Tuir
mai prosessu instalasaun sei la’ó hanesan Dezeñu tuir mai
Prosessu Install Windows XP
9.
Hein
prosessu to’o mosu Dezeñu kontinuasaun instalasaun hanesan tuir mai
Pájina
Setting Língua Rejional
10. Klik “NEXT” mosu tan Dezeñu hanesan tuir mai
Pájina Naran no Organizasaun
11. Hatama (ketik) Naran no Organizasaun depois klik
“NEXT” sei mosu Dezeñu hanesan tuir mai
Pájina
Rejistrasaun ka Serial Number
12. Hatama Serial number depois klik “NEXT” tuir mai sei
mosu Dezeñu administrator hatama naran
Komputador nian tuir ita nia hakrak, sé ita hakarak uza Pasword, konforme mos
ita, hakarak atu tau Pasword saida depois klik “NEXT” maka sei mosu Dezeñu Date
and Time Setting hanesan Dezeñu tuir mai
Zona
tempu
13. Hatama Setting Jam no Tanggal, determina mos Time
Zone, depois klik “NEXT” maka prosessu instalasaun sei kontinua hanesan Dezeñu
tuir mai
Proses Install Kontinuasaun
14. Hein to’o mosu Dezeñu hanesan tuir mai
Pájina Setting Network
15. Tuir mai sei mosu layar Work group or Computer Domain,
hanesan Dezeñu tuir mai
Hili
Koneksaun Domain
16. Sé ita nia Komputador tersambung ho domain maka hatama
naran Domain, maibé sé ita nia komputador Stand alone maka hili radio button
ne’ebé mak iha leten liu, depois tekan “NEXT”
17. Tuir mai sei mosu Display Setting hanesan Dezeñu tuir
mai, depois klik Ok
Adjust Screen
18. Depois Windows sei mendeteksi tampilan Optimal husi
PC, hanesan Dezeñu tuir mai, depois klik Ok
Setting Rezolusaun Monitor
19. Prosessu instalasaun besik hotu ona, tuir mai sei mosu
loading jendela Windows hanesan Dezeñu tuir mai
Dezeñu Logo Windows XP
20. Tuir mai sei mosu jenela Windows primeiru vez hanesan
Dezeñu tuir mai, depois klik “NEXT”
Dezeñu Windows Primeiru Vez
21. Tuir mai sei mosu layar “Help Protect Your PC” hanesan
Dezeñu tuir mai, hili “Not Right Now” depois klik “NEXT”
Dezeñu Help Protect Your PC
22. Depois Komputador sei mengecek koneksi ba Internet,
hanesan Dezeñu iha tuir mai, hili No, depois klik “NEXT”
Dezeñu Koneksaun ba Internet
23. Depois sei mosu janela aktivasaun Windows, depois klik
tombol “NEXT”
24. Depois de ne’e sei mosu tan tampilan ida kontinua ho
klik tombol “NEXT”
25. Prosessu instalasaun Windows hotu, depois sei mosu
Dezeñu hanesan tuir mai, depois klik “FINISH” maka prosessu instalasaun hotu
ona (Susessu)
26. Hotu ona, maka sei mosu janela “Welcome” Alias Selamat
Datang hanesan Dezeñu tuir mai
Ø
Intall Microsoft Office 2007
Microsoft
Office hanesan Paket Programasaun Aplikasaun ida ne’ebé ita uza hodi hala’ó ita
nia servisu.
Lala’ók
Instalasaun Ms. Office 2007 mak hanesan tuir mai;
1.
Loke
Folder (Pasta) ne’ebé ita rai Software Ms. Office 2007
2.
Klik
icon SetUP hanesan Dezeñu iha okos
3.
Depois
mosu janela hanesan iha okos
4.
Iha
janela ne’e hatama Product Key dpois klik Continue hanesan Dezeñu tir mai
5.
Depois
ita sei hili Paket instalasaun iha Ms. Office 2007 ne’e mak atu intall. Hili
install Now (atu install Paket Aplikasaun hotu iha Ms. Office 2007) ou
Costumize (atu hili aplikasaun ida husi Paket aplikasaun Ms. Office 2007)
6.
Depois
Prosessu instalasaun sei la’ó, hein oitoan iha Prosessu instalasaun ne’e,
hanesan Dezeñu iha tir mai
7.
Prosessu
instalasaun hotu
8.
Klik
Close atu remata prosessu instalasaun.
KAPÍTULU III
LIA KOTUN
A.
Rezumu
kona ba Jornada no Relatóriu
Bazeia
ba Esplikasaun iha leten, hau foti Rezumu ikus mak hanesan tuir mai ne’e;
1.
Husi
Estájiu mak atu atinji Objetivu prosessu aprendisajen iha área Edukasaun
liu-liu iha Escola Técnica Professional Grupo de Tecnologia e Indústria
(ETP-GTI) Becora, espesialidade iha área Informátika ne’ebé hau aprende ba
2.
Estájiu hanesan Aktividades
ida ne’ebé hala’ó hodi realiza ka Aplika ami nia koñesimentu ne’ebé ami hetan iha
Prosessu Aprendisajen
3.
Bele
hetan Experiêsia no koñesimentu di’ak liu tan kona ba knaar ka servisu ema Técniku
nian
4.
Husi
Estájiu mos ami bele hetan Experiêsia servisu oitoan husi Instituisaun ne’ebé
ami hala’ó ami nia Estájiu ba
B.
Lia
Menon
Relatóriu ne’e hau
forma ho kapasidade ne’ebé mak hau iha i ho Língua ne’ebé mak minímu liu, karik
iha lia fuan balu ne’ebé la kompleitu (falta) ka la monu ba Professor no kolega
sira nia laran, ho haraik-aan hakerek na’ín husu ita bo’ot sira nia komprensaun
no kolabrasaun atu halo kompleitu liu tan.
Ikus liu hau Estudante
ETP-GTI Becora 30 ano husi Departamentu Informátika ne’ebé
mak durante ne’e hala’ó hau nia Estájiu iha Ministério da Solidariedade Social
(MSS) Nacional Dili, hakarak fó hela lia menon ba responsavel da Eskola Técnico
Professional Grupo de Tecnologia e Indústria (ETP-GTI) Becora katak, husu ba responsavel
da Eskola ida ne’e atu kontinua nafatin hala’ó programa Estájiu ne’e ba iha Estudante
30 ano sira iha tinan oin
mai, wainhira Estudante sira atu remata sira nia Estudu husi Eskola ida ne’e.
Tanba liu husi Estájiu ne’e Estudante sira bele hetan Experiêsia no Koñesimentu
kle’an liu tan kona ba Ciêsia ne’ebé mak Estudante sira hetan iha Prosessu aprendisajen,
molok Estudante sira hakat ba kontinua aprende iha nível tuir mai no liu husi programa
Estájiu ne’e Estudante sira bele hatene no iha koñesimentu kona ba knaar ka servisu
ema Técniku nian.
C.
Anexo
Programa Diária nian
Alem de hau forma relaóriu ne’e, iha mos
legalizasaun ka Anexo Programa Diária nian hanesan tuir mai;
Motto:
HASORU
DEZAFIUS HO DOMIN NO PASIÊSIA,
MAKA ITA NIA MEHI SEI SAI REALIDADE
Tidak ada komentar:
Posting Komentar